Vraag
Is de intentie vereist voor zowel verplichte als vrijwillige vasten, en wanneer is deze noodzakelijk? Is één intentie voldoende voor de hele maand Ramadan, of is elke nacht een nieuwe intentie vereist?
Antwoord
Alle lof zij Allah, de Heer der werelden. Zegeningen en vrede zij met de Boodschapper van Allah, zijn familie en zijn metgezellen. Er bestaat geen twijfel over dat het vasten in de maand Ramadan een vorm van aanbidding is die Allah, de Verhevene, ons heeft opgedragen, zoals Hij zegt:
"O gelovigen! Het vasten is jullie voorgeschreven, zoals het was voorgeschreven aan degenen vóór jullie – opdat jullie godsvruchtig zullen zijn." [Koran, 2:183]
Vasten is niet geldig zonder intentie, net zoals andere vormen van aanbidding. Dit is gebaseerd op de hadith: "Daden worden beoordeeld naar intenties." [Bukhari; Muslim]
Het onthouden van eten kan voortkomen uit gewoonte, een gebrek aan eetlust, ziekte of als vorm van lichaamsbeweging. Het wordt pas als vasten beschouwd door de intentie, vergelijkbaar met het rechtop staan voor het gebed of het uitvoeren van de hadj.
Imam Nawawi zei dat imam Shafi‘i en zijn metgezellen (moge Allah hen genadig zijn) stelden dat noch het vasten van Ramadan, noch enige andere verplichte of aanbevolen vorm van vasten geldig is zonder intentie. Dit is onder ons unaniem overeengekomen. Geen enkel vasten is geldig zonder intentie. De intentie bevindt zich in het hart, en het is niet verplicht om deze verbaal uit te spreken; hierover is volledige consensus. Het is niet voldoende om de intentie alleen in het hart te hebben zonder verbale uiting, maar het wordt aanbevolen om het uit te spreken terwijl men het in het hart heeft, zoals eerder vermeld bij de wassing en het gebed. [Nawawi, al-Majmu‘]
Definitie van intentie
Intentie betekent het voornemen om te vasten en bevindt zich in het hart. Het verbaal uitspreken ervan is niet voldoende en ook niet verplicht. Het bewijs voor de noodzaak van intentie komt uit de uitspraak van de Profeet (vrede zij met hem): "Daden worden beoordeeld naar intenties."
Voor de intentie van het vasten in de maand Ramadan gelden de volgende vereisten:
1. Intentie vóór zonsopgang
Dit betekent dat men het voornemen moet hebben tijdens de nacht, vóór het aanbreken van de dageraad. Als de intentie pas wordt gemaakt nadat de dageraad is begonnen, is de intentie – en dus het vasten – ongeldig.
Het bewijs hiervoor is de uitspraak van de Profeet (vrede zij met hem):
"Wie niet vóór zonsopgang de intentie heeft om te vasten, heeft geen vasten." [Ibn Khuzayma; Abu Dawud; Nasa’i; Tirmidhi]
Ibn Qudama stelt in al-Mughni: "De betekenis van intentie is het voornemen, oftewel de innerlijke overtuiging om iets te doen en de vaste beslissing om dat zonder aarzeling uit te voeren. Wanneer iemand 's nachts beseft dat morgen Ramadan is en hij van plan is te vasten, dan heeft hij de intentie gemaakt."
Het feit dat men elke dag in Ramadan opstaat voor de suhoor (ochtendmaaltijd) kan worden beschouwd als een impliciete intentie, aangezien men dit buiten deze gezegende maand niet doet. Daarom kan dit als een geldige intentie worden beschouwd.
2. Herhaling van de intentie
Dit houdt in dat men elke nacht vóór zonsopgang een nieuwe intentie moet maken voor de vasten van de volgende dag. Eén enkele intentie voor de hele maand is niet voldoende, omdat het vasten tijdens Ramadan geen enkele, doorlopende daad van aanbidding is, maar een reeks herhaalde daden. Elke daad van aanbidding vereist een aparte intentie.
Imam Nawawi zei: "De intentie is elke dag vereist, of het nu in Ramadan is of daarbuiten. Dit is unaniem overeengekomen onder ons. Als iemand op de eerste nacht van Ramadan de intentie maakt om de hele maand te vasten, dan is deze intentie alleen geldig voor de eerste dag."
Daarom is een aparte intentie voor elke dag noodzakelijk volgens de Hanafi- en Shafi‘i-wetscholen, evenals volgens een betrouwbare mening binnen de Hanbali-wetschool, omdat het vasten van elke dag een afzonderlijke daad van aanbidding is en dus een eigen intentie vereist.
De Maliki-wetschool stelt daarentegen dat één enkele intentie aan het begin van de maand voldoende is voor het vasten van de hele maand Ramadan en voor elk aaneengesloten vasten, zoals de boetedoening voor geslachtsgemeenschap overdag in Ramadan. Echter, als het vasten onderbroken wordt door reizen, ziekte of een andere reden die het verbreken van het vasten toestaat, zoals menstruatie of kraambloeding, dan moet de intentie opnieuw gemaakt worden. [Dardir, al-Sharh al-Kabir]
Vrijwillig vasten
Wat betreft vrijwillig vasten, hierbij is geen intentie vóór zonsopgang vereist, en men hoeft ook niet precies te specificeren welk soort vasten men verricht. De intentie kan zelfs nog vóór het middaguur gemaakt worden, zolang men tot dat moment niets gegeten of gedronken heeft. [Nawawi, al-Majmu‘]
Het bewijs hiervoor is de overlevering van Aisha (moge Allah tevreden met haar zijn), die zei:
"Op een dag vroeg de Boodschapper van Allah (vrede zij met hem) aan mij: ‘O Aisha, heb je iets (om te eten)?’ Ik antwoordde: ‘O Boodschapper van Allah, wij hebben niets.’ Hij zei: ‘Dan vast ik.’" [Muslim; Ibn Khuzayma; Ibn Hibban]
Samenvatting
De intentie is een fundamentele voorwaarde voor de geldigheid van het vasten en moet elke dag vóór zonsopgang gemaakt worden. Sommigen staan één enkele intentie voor de hele maand toe onder de eerder genoemde voorwaarden, en er is geen bezwaar om deze mening te volgen om vergeetachtigheid te voorkomen.
Het past moslims om ijverig te zijn in hun aanbidding, zoals Allah, de Verhevene, ons heeft opgedragen en zoals de Boodschapper van Allah (vrede zij met hem) dit heeft verduidelijkt.
Moge Allah ons vasten en onze gebeden accepteren en ons oprechtheid en aanvaarding schenken, want Hij is de Alhorende, de Alantwoorder.
Beantwoord door shaykh Dr. Mohammad Fayez Awad.
Vertaling van een Q&A van SeekersGuidance.
Zie ons e-book ''Fiqh van het vasten volgens de Shafi’i wetschool'' voor meer informatie.